Heb je recht op schadevergoeding na afbreken onderhandelingen?
Afbreken onderhandelingen precontractuele fase
Als u met uw bedrijf in de precontractuele fase zit met uw handelspartner, dan heeft u in beginsel alle vrijheid om de onderhandelingen af te breken.
Zolang u geen overeenkomst heeft getekend zit u nergens aan vast. Dat is logisch.
Als u echter al heel ver bent met onderhandelingen en u of de andere partij al veel tijd en geld hebben gestoken in de onderhandelingen en offertes, kan het zijn dat het afbreken van de onderhandelingen in de precontractuele fase tegen alle redelijkheid en billijkheid ingaat.
Meerdere arresten hebben in Nederland in het verleden duidelijkheid gegeven over dit probleem en de lijn waarop dit vraagstuk balanceert. Deze bespreken we hieronder.
Afbreken onderhandelingen
Als u of uw bedrijf in onderhandeling is met een partij, dan wilt u in principe een overeenkomst bereiken. U onderhandelt over prijzen, taken en uitvoering van bijvoorbeeld een project.
Maar wanneer kunt u de onderhandelingen afbreken? En wanneer kunt u onderhandelingen eigenlijk niet meer afbreken zonder dat dat ernstige schade oplevert voor u wederpartij?
Dat is, zoals aangegeven, een dunne lijn die in het verleden door arresten vorm heeft gekregen.
Redelijkheid en billijkheid
De redelijkheid en billijkheid bepaalt voor het grootste gedeelte of afbreken van onderhandelingen in de precontractuele fase gerechtvaardigd is of kan leiden tot schadeplichtigheid.
Wanneer geeft afbreken van onderhandelingen recht op schadevergoeding?
In het arrest Baris-Riesenkamp werd duidelijk dat partijen tijdens onderhandelingsfase in een bijzondere rechtsverhouding tot elkaar staan. Dit is een door de goede trouw beheerste rechtsverhouding.
Afbreken van de onderhandelingen in de pre-contractuele fase kan aansprakelijkheid en schadevergoeding tot gevolg hebben. Nederland gaat hier vrij ver in. Engeland gaat verder, Frankrijk en België gaan minder ver.
Om die reden moet de rechtskeuze worden vastgelegd in de Letter of Intent.
In het arrest Plas/Valburg zijn onderhandelingen dusdanig ver gevorderd. In dergelijke gevallen kan afbreken van de onderhandelingen in strijd zijn met de goeder trouw, omdat partijen mogen verwachten dat de onderhandelingen resultaat zullen opleveren.
Volgens het arrest Plas/Valburg bestaan er drie fasen bij het afbreken van onderhandelingen:
- afbreken is zonder meer geoorloofd (niets vergoeden)
- afbreken is geoorloofd, mits gemaakte kosten worden vergoed (negatief contractsbelang)
- afbreken is in strijd met Redelijkheid & Billijkheid (positief contractsbelang)
Negatief contactsbelang: Benadeelde partij krijgt de schade vergoed die hij geleden heeft door de onderhandelingen (bijv. adviseurs- en onderzoekkosten)
Positief contractsbelang: Benadeelde moet in de positie worden gebracht als ware de overeenkomst tot stand gekomen (dus ook gederfde winst behoort tot de schadevergoedingsmogelijkheden, maar wordt zeer zelden toegewezen)
Tegenwoordig is arrest CBB/JBO meer bepalend. Arrest CBB/JBO bepaalt dat vrijheid om de onderhandelingen af te breken houdt op, wanneer gelet op de omstandigheden van het geval, het afbreken onaanvaardbaar is. Vrijheid om de onderhandelingen af te breken moet de hoofdregel zijn! De tweede fase van Plas/Valburg lijkt daarmee dus te vervallen.
Wat kan je vorderen bij afbreken van onderhandelingen in precontractuele fase?
Wordt afbreken als onaanvaarbaar gezien in geval van overname onderhandelingen , dan kan de benadeelde partij in kort geding door onderhandeling vorderen. Dit kan alleen als de over te nemen onderneming al niet door een ander is gekocht, maar het is vaak geen goed idee, omdat wilsgebrek geen ideale basis voor overname is.
In andere situaties is schadevergoeding te vorderen. Bijvoorbeeld als al kosten zijn gemaakt of investeringen zijn gedaan.
